همه چیز درباره چاپ افست
چاپ افست به عنوان یکی از رایج‌ترین و مهم‌ترین روش‌های چاپ، در تولید طیف وسیعی از محصولات چاپی از جمله کاتالوگ‌ها، پوسترها، اعلانات، کارت‌های ویزیت و موارد متعدد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد. اصطلاح «افست» به سیستم کلی این نوع چاپ اشاره دارد که طی فرآیندی چند مرحله‌ای، عملیات چاپ یک فایل را از مرحله طراحی تا چاپ نهایی به انجام می‌رساند.
با توجه به گستردگی و پیچیدگی مباحث مرتبط با چاپ افست، ارائه شرح جامع و تفصیلی در قالب یک متن کوتاه میسر نمی‌باشد. لذا، در این نوشتار تلاش بر آن است تا ضمن ارائه توضیحی کلی و مختصر از فرآیند چاپ افست، به بررسی نحوه دسترسی به بهترین خدمات چاپ افست پرداخته شود.
چاپ افست، روشی متداول در صنعت چاپ است که در آن تصویر جوهری، ابتدا از یک صفحه فلزی به یک سطح لاستیکی منتقل شده و سپس بر روی سطح چاپ (به عنوان مثال، کاغذ) منتقل می‌گردد. این روش، در ترکیب با فرآیند لیتوگرافی (که مبتنی بر اصل دفع آب و روغن است)، از یک سطح صاف برای انتقال تصویر بهره می‌برد. در این حالت، غلطک‌های جوهر، جوهر را به بخش‌های تصویری سطح منتقل نموده، در حالی که غلطک دیگر، لایه‌ای از آب را بر روی بخش‌های فاقد تصویر اعمال می‌نماید.
تاریخچه چاپ افست
اختراع دستگاه چاپ افست دارای دو نقطه عطف تاریخی است: نخست، در سال ۱۸۷۵ توسط رابرت بارکلی در انگلستان برای چاپ بر روی فلز و سپس در سال ۱۹۰۴ توسط ایرا واشنگتن روبل در ایالات متحده آمریکا برای چاپ بر روی کاغذ. همزمان با روبل در اروپا، کاشپار هرمان، سازنده نمونه اولیه دستگاه افست (۱۹۰۴) و دارنده ثبت اختراع یک دستگاه افست دیسکی (با دو غلطک انتقال لاستیکی روبروی هم) بود. وی در سال ۱۹۰۷، فعالیت چاپ را با موفقیت با دستگاه چاپ افست ورقی خود در آلمان آغاز نمود.
روش کار چاپ افست
چاپ افست، از اصل بنیادین «دفع آب توسط چربی» بهره می‌گیرد. این فرآیند بر پایه تضاد میان آب و مواد لیپوفیلیک (چربی‌دوست) استوار است. در این تکنیک، جوهر مورد استفاده دارای خاصیت لیپوفیلی بوده و در نتیجه، از آب دفع می‌شود. این ویژگی سبب تفکیک دقیق نواحی چاپ‌شونده (حاوی جوهر) و نواحی چاپ‌نشده (فاقد جوهر) در فرآیند چاپ می‌گردد. در چاپ افست، پدیده‌ای موسوم به «امولسیون آب و جوهر» شکل می‌گیرد. امولسیون به مخلوط ناپایدار دو مایع امتزاج‌ناپذیر، نظیر آب و روغن، اطلاق می‌شود. در این حالت، جوهر (به دلیل خاصیت لیپوفیلی) به بخش‌های مشخصی از صفحه‌ی فلزی موسوم به «زینک» جذب می‌شود.
حال، پرسش این است که در چاپ افست، انتقال جوهر توسط چه ابزاری صورت می‌پذیرد؟
پاسخ بدین شرح است: «زینک فلزی» یا «پلیت». این صفحه فلزی نقش اساسی در انتقال جوهر به سطح چاپ‌شونده ایفا می‌کند. بر روی سطح زینک، دو نوع ناحیه متمایز وجود دارد:
- ناحیه‌ی آب‌دوست (هیدروفیلیک): این بخش از زینک، تمایل به جذب آب داشته و در نتیجه، از جذب جوهر ممانعت به عمل می‌آورد. بدین ترتیب، این نواحی در فرآیند چاپ، به صورت سفید یا بدون رنگ باقی می‌مانند.
- ناحیه‌ی مرکب‌دوست (لیپوفیلیک): این بخش، در مقابل ناحیه‌ی آب‌دوست، تمایل قابل توجهی به جذب جوهر دارد. لذا، جوهر به این نواحی متصل شده و نهایتاً بر روی سطح چاپ‌شونده منتقل گردیده و تصویر یا متن مورد نظر را شکل می‌دهد.
به طور خلاصه، این تکنینک چاپ با بهره‌گیری از تضاد میان آب و چربی و با استفاده از زینک، فرآیندی دقیق و کارآمد را برای چاپ با کیفیت مطلوب ارائه می‌دهد.
تشریح مراحل:
فاز اول: آماده‌سازی و انتقال جوهر به پلیت (زینک)
نخستین مرحله، آماده‌سازی و انتقال جوهر (غالباً رنگ‌های CMYK) به پلیت (زینک) است. پلیت، صفحه‌ای فلزی (معمولاً از جنس آلومینیوم) است که سطح آن با مواد حساس به نور پوشانده شده و تصویر بر روی آن ایجاد می‌شود. غلتکی که با این پلیت در تماس است، «غلتک جوهر» نامیده می‌شود. این غلتک با غلتک دیگری به نام «غلتک آب» نیز در ارتباط است. وظیفه غلتک آب، حذف نواحی از پلیت است که نباید جوهر بگیرند و در نتیجه، تنها بخش‌های تصویر، جوهر را جذب می‌کنند. این تعامل دقیق بین آب و جوهر، اساس عملکرد چاپ لیتوگرافی است که چاپ افست بر پایه آن استوار است.
فاز دوم: انتقال تصویر از زینک به بلنکت (سیلندر افست)
در این مرحله، تصویر از پلیت به سیلندر دیگری به نام «سیلندر افست» یا «بلنکت» منتقل می‌شود. بلنکت، پوششی لاستیکی دارد که تصویر را از پلیت دریافت می‌کند. چرخش سیلندر افست در جهت مخالف چرخش پلیت است. با تماس پلیت با بلنکت، تصویر به صورت آینه‌ای بر روی بلنکت منتقل می‌شود. این انتقال غیرمستقیم تصویر، وجه تمایز اصلی چاپ افست از سایر روش‌های چاپ است و دلیل نامگذاری آن به «افست» (به معنای انتقال) نیز همین است. فشار وارده در این مرحله، باعث حذف کامل آب از تصویر و انتقال دقیق جوهر به بلنکت می‌شود.
فاز سوم: انتقال تصویر از بلنکت به سطح چاپ
آخرین مرحله، انتقال تصویر از بلنکت به سطح چاپ (مانند کاغذ، مقوا و غیره) است. این کار توسط غلتک دیگری به نام «غلتک فشار» انجام می‌گیرد. غلتک فشار، استوانه‌ای فولادی است که با اعمال فشار مناسب، تصویر را از بلنکت به سطح چاپ منتقل می‌کند. این فشار، تضمین می‌کند که تصویر به صورت کامل و با کیفیت مطلوب بر روی سطح چاپ منتقل شود.
این سه فاز، برای چاپ انواع محصولات چاپی، از جمله کاتالوگ‌ها، بروشورها، پوسترها و غیره، به طور یکسان تکرار می‌شوند. دقت و ظرافت این فرآیند، چاپ افست را به روشی ایده‌آل برای چاپ با کیفیت بالا و تیراژهای زیاد تبدیل کرده است.
زینک چاپ چیست؟
زینک چاپ، که با نام پلیت (Plate) نیز شناخته می‌شود، نقش حیاتی در صنعت چاپ، به‌ویژه چاپ افست، ایفا می‌کند. به زبان ساده، زینک یک واسطه است که طرح مورد نظر را از کامپیوتر یا فیلم به سطح چاپ (مانند کاغذ، مقوا یا فلز) منتقل می‌کند. در واقع، زینک حامل تصویر یا متن اصلی است که قرار است چاپ شود. بعبارتی زینک در دستگاه چاپ افست روی سیلندر پلیت نصب می‌شود. سپس، جوهر به بخش‌های تصویر روی زینک می‌چسبد و به سیلندر لاستیکی (بلنکت) منتقل می‌شود. در نهایت، تصویر از روی بلنکت به سطح چاپ (مانند کاغذ) منتقل می‌شود.
مزایای این روش چاپ
چاپ افست به عنوان یکی از روش‌های برجسته در صنعت چاپ، مزایای متعددی ارائه می‌دهد که آن را به گزینه‌ای مطلوب برای طیف وسیعی از کاربردها تبدیل کرده است. در ادامه به بررسی این مزایا می‌پردازیم:
کیفیت ممتاز تصاویر و پایداری رنگ:
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های چاپ افست، ارائه تصاویری با کیفیت بسیار بالا و تثبیت مطلوب رنگ بر روی سطح چاپ (مانند کاغذ) است. این روش تضمین می‌کند که هر بار خروجی چاپی با وضوح و شفافیت قابل توجهی ارائه شود. اپراتور دستگاه چاپ قادر است جریان جوهر را به دقت تنظیم کرده و کنتراست مطلوب را در تصاویر ایجاد کند. این امر منجر به تولید تصاویری واضح، تمیز و با جزئیات دقیق در تمامی نسخه‌های چاپی می‌شود.
صرفه‌ی اقتصادی در تیراژهای بالا:
چاپ افست امکان چاپ در تیراژهای بالا را فراهم می‌کند که این ویژگی برای سازمان‌ها و کسب‌وکارهای متوسط و بزرگ از نظر اقتصادی بسیار مقرون به صرفه است. در واقع، در حالی که روش‌های دیگری نیز برای چاپ با کیفیت بالاتر وجود دارند، اختلاف قیمت آن‌ها با چاپ افست به حدی است که این روش را به عنوان اقتصادی‌ترین گزینه در نظر می‌گیریم. به همین دلیل، چاپ افست برای طراحی و چاپ کاتالوگ‌ها و سایر موارد چاپی در تیراژ بالا، بهترین بازدهی را ارائه می‌دهد.
سرعت و راندمان بالا:
در چاپگرهای معمولی، با کاهش میزان جوهر در طول فرآیند چاپ، ممکن است خروجی چاپی کم‌رنگ‌تر شود. اما در چاپ افست، اپراتور می‌تواند با تنظیم دقیق جریان جوهر، کیفیت چاپ را در سطح مطلوب حفظ کند. این قابلیت تضمین می‌کند که در مدت زمان کوتاه‌تری، تعداد بسیار بیشتری از محصول چاپی با کیفیت یکسان تولید شود.
تطبیق‌پذیری با سطوح مختلف:
یکی دیگر از مزایای قابل توجه چاپ افست، قابلیت چاپ بر روی سطوح متنوع است. این روش امکان چاپ بر روی موادی مانند چرم، وینیل، پارچه، فلز، انواع کاغذ و مقوا، چوب و پلاستیک را فراهم می‌کند و دامنه کاربرد آن را گسترش می‌دهد.
تفاوت‌های اساسی بین چاپ دیجیتال و چاپ افست در چیست؟
این دو روش، هر کدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند و انتخاب بین آن‌ها بستگی به نیازهای پروژه چاپی شما دارد. در ادامه به بررسی این تفاوت‌ها می‌پردازیم:
۱. تیراژ و حجم چاپ:
مهم‌ترین تمایز بین چاپ دیجیتال و افست، در حجم و تعداد نسخه‌های چاپی است. چاپ دیجیتال برای تیراژهای پایین و سفارشات محدود، گزینه‌ای ایده‌آل و مقرون به صرفه است. به عبارت دیگر، اگر به تعداد کمی از یک محصول چاپی (مثلاً چند کارت ویزیت، چند پوستر یا یک جلد کتاب) نیاز دارید، چاپ دیجیتال انتخاب مناسب‌تری است.
در مقابل، چاپ افست برای چاپ در تیراژهای بالا و حجم زیاد، بسیار بهینه‌تر و اقتصادی‌تر است. به عنوان مثال، برای چاپ مجلات، روزنامه‌ها، کاتالوگ‌های بزرگ و سایر محصولات چاپی با تعداد بالا، چاپ افست انتخاب ارجح محسوب می‌شود.
۲. سرعت و تنظیمات اولیه:
چاپ دیجیتال به دلیل فرآیند ساده‌تر و حذف مراحل پیش از چاپ (مانند تهیه پلیت در چاپ افست)، سرعت بالاتری دارد و برای پروژه‌های فوری و زمان‌بندی فشرده، مناسب‌تر است. تنظیمات چاپ دیجیتال بسیار سریع و آسان انجام می‌شود و امکان چاپ نمونه اولیه (proof) به راحتی وجود دارد.
در چاپ افست، فرآیند آماده‌سازی و تنظیمات اولیه (مانند تهیه پلیت و تنظیم رنگ) زمان‌برتر است. اما پس از انجام این تنظیمات، سرعت چاپ بسیار بالا می‌رود و برای تیراژهای زیاد، بسیار کارآمد است. به همین دلیل، چاپ افست برای پروژه‌هایی که نیاز به تغییرات مکرر ندارند و در تیراژ بالا انجام می‌شوند، مناسب‌تر است.
۳. کیفیت و طیف رنگ:
چاپ افست به طور کلی کیفیت چاپ بالاتری نسبت به چاپ دیجیتال ارائه می‌دهد، به ویژه در چاپ تصاویر با جزئیات دقیق و رنگ‌های زنده. در چاپ افست، از ترکیب رنگی CMYK (Cyan, Magenta, Yellow, Key/Black) و جوهرهای مایع استفاده می‌شود که باعث ایجاد رنگ‌های دقیق‌تر و باکیفیت‌تر می‌شود. همچنین، امکان استفاده از رنگ‌های خاص (مانند رنگ‌های پنتون) در چاپ افست وجود دارد.
در چاپ دیجیتال، معمولاً از تونر خشک یا ترکیبات رنگی مشابه CMYK استفاده می‌شود. اگرچه کیفیت چاپ دیجیتال نیز در سال‌های اخیر پیشرفت چشمگیری داشته است، اما همچنان در برخی موارد (مانند چاپ تصاویر با طیف رنگی بسیار گسترده و جزئیات بسیار ظریف)، کیفیت چاپ افست برتر است.
۴. جنس و نوع سطح چاپ:
این تکنیک قابلیت چاپ بر روی طیف گسترده‌ای از مواد و سطوح را دارد، از جمله انواع کاغذ (با گرماژ و بافت‌های مختلف)، مقوا، فلز، چوب، پلاستیک، چرم و وینیل. این تنوع در جنس سطح چاپ، یکی از مزایای مهم چاپ افست است.
در چاپ دیجیتال، محدودیت‌هایی در نوع و جنس سطح چاپ وجود دارد و معمولاً برای چاپ بر روی سطوح صاف و مسطح مانند کاغذ مناسب‌تر است. البته، با پیشرفت تکنولوژی، چاپ دیجیتال نیز قادر به چاپ بر روی برخی سطوح خاص (مانند پارچه و برخی انواع پلاستیک) شده است، اما همچنان تنوع چاپ افست بیشتر است.
